Ο τίτλος
της έκθεσής σας «Στο Πέρασμα Των Αιώνων», παραπέμπει στην έννοια της
διαχρονικότητας. Το στοιχείο αυτό, αφορά τη διαχρονικότητα της Τέχνης
γενικότερα ή την πνευματική αναφορά των έργων, που θα παρουσιάσετε στο
Μαρκόπουλο;
Έχει διττή σημασία, αφενός αφορά την διαχρονικότητα του Φωτός και του
Πολιτισμού που αντιπροσωπεύει στο Πέρασμα Των Αιώνων, αναφερόμενη σ’ αυτό που
μάθαμε να χαρακτηρίζουμε παράδοση.
Άλλωστε η Βυζαντινή Τέχνη είναι ένα κομμάτι του συνόλου της Τέχνης που
ακολούθησε την παράδοση των ανθρώπων που υμνούν, δοξάζουν, ευχαριστούν,
παρακαλούν το Θείο Φως και ότι αυτό εμπεριέχει.
Αφετέρου, ως θιασώτες του σήμερα, είμαστε υποχρεωμένοι να υπηρετήσουμε, αλλά και να εξελίξουμε αυτό το Πέρασμα από εποχή σε
εποχή. Άλλωστε όλο το έργο μου, είναι ένας διάλογος μεταξύ της πνευματικής
αναφοράς των έργων που δημιουργήθηκαν πριν από δύο χιλιετίες, με την εικαστική
ματιέρα* του σήμερα. Αυτό θα παρουσιασθεί στο Μαρκόπουλο και χαίρομαι, γιατί ο
χώρος που θα παρουσιασθεί (το παλιό σχολείο), έχει την πνευματική ενέργεια ανθρώπων
για μάθηση, παραπάνω από έναν αιώνα.
* [ματιέρα: η υφή ή τα ίχνη που δημιουργούνται πάνω στη ζωγραφική
επιφάνεια, ανάλογα με τη χρήση του υλικού.]
Ο χώρος
της Αγιογραφίας, φαντάζει περιοριστικός στον ευρύ κοινό, τόσο θεματολογικά, όσο
και τεχνικά. Ωστόσο εσείς, καταφέρνετε με ιδιαίτερη ευκολία, να τον
οικειοποιήστε και να τον εξελίσσετε.
Έχετε απόλυτο δίκιο. Αυτός είναι ο σκοπός και ο αγώνας
μου. Η εικαστική προσέγγιση του θέματος,
να απελευθερώσει την Τέχνη, που η «συντήρηση» και οι χωρίς λόγο «φοβίες»,
τροφοδοτούν την επανάληψη και τα κακέκτυπα αντίγραφα, χωρίς δημιουργική εξέλιξη.
Η έκθεση
σας, συμπίπτει χρονικά, με τον εορτασμό του θρησκευτικού και εθνικού
«Ευαγγελισμού». Διαθέτει κάποια βαθύτερη σημειολογική σημασία, αυτό το χρονικό
πλαίσιο;
Ο Ευαγγελισμός για μένα είναι η Ύψιστη Αναγγελία
του Καλού, η χαρμόσυνη είδηση. Είναι εκείνο το σημείο που ενώνεται το Θείο με
τον άνθρωπο.
Πανάρχαια ελληνική λέξη, που έρχεται στον νου
μου, κάθε φορά που ολοκληρώνω ένα έργο. Δεν είναι τυχαίο που ως Έλληνες, αγαπάμε,
αλλά και δίνουμε σημειολογικά τόση σημασία, σε κάποιες ημερομηνίες. Είναι
ριζωμένες μέσα μας.
Τα έργα
σας αναδεικνύουν ένα ζωντανό και αμφίδρομο «διάλογο» με τα Θεία. Ποιά είναι η
δική σας, προσωπική σχέση, με τη θρησκεία;
Όντως, είναι αμφίδρομος ο «διάλογος» με τα Θεία και πιστέψτε με, δεν
είναι πάντα εύκολος. …Γιατί χρειάζεται άνοιγμα της ψυχής, εθελουσία κατάδυση
στις χρωματικές αρμονίες της πηγής, που ως καθαρτήριο επιδρά, για να
ελευθερωθεί η ορμή του Ύδατος, η πνοή του Ανέμου και η φλόγα του Πνεύματος.
Με ζητούμενο;
Την Ανύψωση, έστω και κατ’ ελάχιστο από την φθαρτή υλική μας φύση και το
ταξίδι για το μεγάλο Πέρασμα στο Φως της Ψυχής, που είναι για τον καθένα μοναδικό.
Είναι ένα κομμάτι από ένα κείμενο που είχα γράψει, όταν ξεκινούσε το «ταξίδι»
αυτής της εργασίας, πριν από επτά χρόνια. Διότι γνώριζα, ότι σ’ αυτό το
«ταξίδι» θα συναντήσει και θα συναντηθεί με ανθρώπους απ’ όλο τον κόσμο, με
διαφορετικές κουλτούρες και θρησκείες.
Ως Ελληνίδα, η σκέψη μου έπρεπε να είναι η συνέχεια του Πολιτισμού του
Φωτός, στην Οικουμενική του διάσταση, αυτή που εμπεριέχει μία παγκόσμια Πολιτισμική
πρόταση.
Έχετε
παρουσιάσει το έργο σας, σε περισσότερες από 50 ατομικές και ομαδικές εκθέσεις.
Οι τελευταίες εξ' αυτών ήταν στην Πινακοθήκη της Κερκύρας, στο Maison de la
Grece στο Παρίσι, υπό την Αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού & Τουρισμού, στην Πινακοθήκη - Μουσείο
της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο της Κρήτης, στην Πύλη της
Αμμοχώστου στην Λευκωσία της Κύπρου, στην Πινακοθήκη του Πειραιά, στην
πινακοθήκη του Αμαρουσίου, στο Ίδρυμα Maria Tsakos στην Χίο κ.α. Αναφέρεται
ωστόσο, ότι στην αναζήτηση σας, συνέβαλε καθοριστικά η αγιογράφηση του
Καθεδρικού Ναού στην Ακρά, πρωτεύουσα της Γκάνα. Με ποιο τρόπο;
Το 1996-97, όταν ο καπετάν Παναγιώτης Τσάκος
μου πρότεινε την Αγιογράφηση, δεν πίστευα ότι θα ήταν τόσο καθοριστικό, για την
μετέπειτα εξέλιξη της «αγιογραφίας» μου. Όπως ήταν φυσικό, προέκυψαν προσωπικά ερωτήματα. Οι άνθρωποι που θα
εκκλησιαζόταν, δεν «γεννήθηκαν» Χριστιανοί. Ασπάστηκαν τον Χριστιανισμό, γιατί
πίστεψαν. Στην εκκλησία θα πήγαιναν για να προσευχηθούν και όχι από κοινωνική
υποχρέωση. Άρα, το πρώτο που απέρριψα ήταν το φύλλο χρυσού, ο φαινομενικός
πλούτος, που οδηγεί στη γήινη ματαιοδοξία. Το Φως στο φόντο, επετεύχθη με μία
ωραία ώχρα. Ύστερα ήταν το χρώμα των προσώπων. Πώς να προσκυνήσουν κάτι τόσο
λευκό…. και δεκάδες άλλα απλά «πραγματάκια» - σκέψεις. Ίσως, εκεί ήταν που
συνειδητοποίησα κι εγώ την Οικουμενική διάσταση του Πολιτισμού μας. Εκεί ήταν
που αναρωτήθηκα. Παραμένω «τεχνίτρα» κι αναπαράγω; Ή γυρνάω στις ρίζες μου και
κάνω μία πολιτισμική πρόταση εκτιθέμενη;
Και ξέρετε, αυτό δεν αφορά μόνο την
Αγιογραφία, αλλά την Ελληνική Τέχνη γενικότερα. Αναπαράγουμε κι αναμασάμε τη
Δύση χρόνια τώρα, για να είμαστε πάντα εκ του ασφαλούς καλυμμένοι. Κι αν κάποια
«φωνή» ξεχωρίσει, την «πνίγουν», για να μην φανεί πόσο μέτριοι κι «άτεχνοι»
είναι.
Από τα
παιδικά σας χρόνια στην πανέμορφη Χίο, τα χρόνια της σπουδής στην Αθήνα, μέχρι
την καλλιτεχνική ενηλικίωση και καταξίωση στο Παρίσι και την Αφρική, έχετε
διανύσει μια πολυποίκιλη διαδρομή εμπειριών, εικόνων, χρωμάτων και πολιτισμών.
Τι κρατάτε ως πολυτιμότερο, από αυτό το μοναδικό «ταξίδι»;
Την Οικουμενικότητα της Φυλής μας…
«Φωτίζονταν» τα μάτια μου ως παιδούλα από την ομορφιά μπροστά από τα
ψηφιδωτά, αριστουργήματα της Νέα Μονής και τόσων άλλων χώρων στην Χίο και τα
ίδια μάτια έκλαιγαν χρόνια αργότερα στο Λούβρο, κάτω από τη Νίκη της
Σαμοθράκης. Έβλεπα όλες τις φυλές που ανέβαιναν τις σκάλες να την «φτάσουν» και
ψιθύριζα: «Προσκυνήστε την», αυτή είναι η φυλή που σας εκπολίτισε.
Σήμερα, ο «ψίθυρος» αυτός, ειπωμένος σε ένα από
τα πιο αναγνωρισμένα Μουσεία της Δύσης, ακούγεται περισσότερο ως μια κραυγή
αγωνίας για τη χώρα μας, ως ικέτη διεθνώς, για να καταφέρει να επιβιώσει, παρά
ως λίκνο πολιτισμού.
Στη
διάλεξή του «Ο Πολιτισμός του Φωτός μέσα από το Έργο της Εικαστικού κας Τίνας
Μάσχα», ο Ιστορικός – Θεολόγος Δημήτριος Γ. Μεταλληνός, Μέλος Ε.Ε.ΔΙ.Π. του
Ιονίου Πανεπιστημίου (Ηράκλειο, 30 Μαρτίου 2011), σας παρομοιάζει με «σύγχρονο
Προμηθέα» και σας ευγνωμονεί για την Εικαστική και Πολιτισμική σας προσφορά,
αναφέροντας μεταξύ άλλων: «…Σεβόμενη απόλυτα την Θεολογία της Εικόνας [η
Εικαστικός Τίνα Μάσχα] αποτυπώνει στα έργα της όλες τις ιερές μορφές εντός του
χωροχρονικού πλαισίου του ιστορικού παρόντος. Με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνει τον
συνδυασμό του εκκλησιαστικού υπέρχρονου γεγονότος με τη σύγχρονη
πραγματικότητα, σε μια αρμονική συνύπαρξη, που διαμορφώνει την προσωπική της
εικαστική ταυτότητα και πρόταση στη διψασμένη πνευματικά κοινωνία του 21ου
αιώνος…». Υπό τις ασφυκτικές και δυσοίωνες συνθήκες που βιώνει ο λαός μας, πώς
μπορεί να «μεταλαμπαδευτεί» σήμερα, το αισιόδοξο και λυτρωτικό Φως, που
συναντάμε στις δημιουργίες σας;
Το 2009, είχα βρεθεί ένα απόγευμα, στο σταθμό
του Συντάγματος. Ξεκινούσε τότε η πρώτη
παρουσίαση, αυτής της εργασίας στην Αθήνα. Βγήκα από το τραίνο, μαζί με κάποιες
εκατοντάδες άλλους ανθρώπους, πηγαίνοντας προς την έξοδο. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα,
ότι δεν άκουγα τίποτε άλλο, παρά το σύρσιμο των ποδιών στο πάτωμα. Ούτε μία
λέξη, ούτε ένας ψίθυρος. Ήταν τόσο ανατριχιαστική αυτή η σιωπή, που με γρήγορα
βήματα, έφυγα σχεδόν τρέχοντας για να βγω στον αέρα. Άνθρωποι «χωμένοι» στις
σκέψεις τους, ήταν σαν να γνώριζαν αυτό που θα έρθει.
Σε μία συνέντευξή μου τότε στο ραδιόφωνο, με
αφορμή την έκθεση, ανέφερα το γεγονός και είπα σχεδόν χωρίς να το καταλάβω, ότι
αυτή η έκθεση είναι αφιερωμένη σ’ αυτούς τους συνταξιδιώτες εκείνου του
απογεύματος.
Κάλεσα τότε τον κόσμο να έρθει στην έκθεση,
χρησιμοποιώντας την Τέχνη ως «θεραπευτικό» μέσο. Έστω και για λίγο να «χαθεί»
μέσα σ’ αυτό το Φως κι αν όχι να «γιατρευτεί», ίσως να αναθεωρήσει. Τι είναι
σημαντικό και τι όχι.
Και να
ξανασκεφθεί αυτό το δώρο που ο Ύψιστος
του χάρισε την Ζωή.
Το ίδιο θα κάνω και τώρα. Θα ξανακαλέσω τον
κόσμο να έρθει...
Εν μέσω
της οικονομικής κρίσης, που πολλοί επιμένουν, ότι είναι πρωτίστως ηθική και
πνευματική, ποιο ρόλο κατέχει η Τέχνη και οι λειτουργοί της;
Αυτά που σήμερα ονομάζουν χρόνια της
ευμάρειας, οι «σειρήνες» της ύλης, φρόντισαν συστηματικά να «σπείρουν» «μικρόβια»
στους ανεκπαίδευτους εγκεφάλους και δυστυχώς, αυτοί οι εγκέφαλοι ήταν πολλοί, γιατί
το ίδιο το σύστημα φρόντισε γι’ αυτό.
Έρχεται τώρα το ίδιο σύστημα, να θερίσει αυτά
που έσπειρε. Η δυστυχία όμως για τους λαούς είναι, ότι το σύστημα δεν έχει
οράματα, ποιότητα και όλα αυτά που ο «ανένταχτος συστημικά» Πολιτισμός παράγει
και προάγει, αντί να τα θερίσει, τα ξεριζώνει.
Οι δε υπηρετούντες το σύστημα, χρησιμοποιούν τον
Πολιτισμό, λέγοντας ότι είναι «Η πολιτική του μέλλοντος…» και άλλα τέτοια εύηχα.
Αν λοιπόν τους καταλογίσουμε την ευθύνη που
τους αναλογεί, έχουν τεράστια υποχρέωση απέναντι στην χώρα και τον Πολιτισμό.
Κατ’ επέκταση στην Τέχνη και τους λειτουργούς της. Γιατί Λειτουργοί της Τέχνης
υπάρχουν πολλοί σ’ αυτόν τον τόπο, που αρνήθηκαν να υπηρετήσουν τα προηγούμενα
χρόνια την μεγαλομανία και τον μικροαστικό νεοπλουτισμό και είναι έτοιμοι να
προσφέρουν.
Αντί να τους κοιτούν «καχύποπτα», φοβούμενοι
ότι τους «χαλούν» την ησυχία τους, είναι υποχρεωμένοι να τους δώσουν το «τίποτα»,
για να το κάνουν «κάτι».
Αν
ξεκινούσατε σήμερα, να φιλοτεχνείτε ένα έργο με τίτλο «η Ευχή», ποια είναι
εκείνα τα στοιχεία, που θα χρησιμοποιούσατε;
Ως κλίμακα που μπορεί να προεκτείνεται πέρα από
τον μικρόκοσμο, τη φωνή της Μαρίας Κάλλας να υμνεί την Casta Diva, για να μου ανοίξει τον δρόμο και να ξαναδώ τις καταστραμμένες εικόνες
από τους κατακτητές του νησιού μου, με τα ίδια παιδικά μάτια, που έβλεπαν τότε μικρές
πεταλούδες και σπουργίτια σε θαμνάκια, κάτω από τις σπαθισμένες με λόγχες, μορφές
Των Αγίων και να ενώσω το βλέμμα μου, με εκείνων των μικρών ψυχών, που
στοιβαγμένες στην χώρα μου, βλέπουν τις δικές τους πεταλούδες κι ας είναι «Ευχή»
εκείνο το κίτρινο που θα πει Θεός Αναίτιος, στις πράξεις των ανθρώπων.
Θέλω να
σας ευχαριστήσω, για την ευκαιρία που δώσατε σε εμάς και τους αναγνώστες, να
σας γνωρίσουμε λίγο καλύτερα, ενόψει των εγκαινίων της επικείμενης ατομικής σας
έκθεσης, με τίτλο «Στο Πέρασμα των Αιώνων», το Σάββατο 19 Μαρτίου 2016 και ώρα
7.00 μ.μ., στον ιστορικό χώρο του Πολιτιστικού Κέντρου του Δήμου Μαρκοπούλου.
ΤΙΝΑ
ΜΑΣΧΑ – «ΣΤΟ ΠΕΡΑΣΜΑ ΤΩΝ ΑΙΩΝΩΝ»
Έκθεση
Σύγχρονης Αγιογραφίας και Ζωγραφικής
Πολιτιστικό
Κέντρο Δήμου Μαρκοπούλου,
Παπαβασιλείου
34, Μαρκόπουλο.
Διάρκεια
Έκθεσης: Σάββατο, 19 Μαρτίου – Παρασκευή, 1 Απριλίου 2016.
Ωράριο:
Δευτέρα – Παρασκευή, ώρες 5.30 μ.μ. – 8.30 μ.μ.
Ελεύθερη
Είσοδος.
